Współrzędne wierzchołka paraboli y=ax2+bx+c p=b2a,q=Δ4a
Wzory skróconego mnożenia (a+b)2=a2+2ab+b2 (ab)2=a22ab+b2
Miejsca zerowe funkcji kwadratowej y=ax2+bx+c
  • Δ>0x1=bΔ2a,x2=b+Δ2a
  • Δ=0x0=b2a
  • Δ<0 brak miejsc zerowych

Postacie funkcji kwadratowej

Postać kanoniczna

Rozpoczniemy od postaci kanonicznej funkcji kwadratowej, w której widoczne są współrzędne wierzchołka paraboli będącej jej wykresem.
Postacią kanoniczną funkcji kwadratowej y=ax2+bx+c (a0) nazywamy postać y=a(xp)2+q, gdzie p=b2a i q=Δ4a są współrzędnymi wierzchołka paraboli będącej wykresem tej funkcji.
Uwaga
Jeżeli b=0, to postać ogólna funkcji kwadratowej y=ax2+c jest jednocześnie jej postacią kanoniczną.
W poniższym zadaniu znajdują się przykłady pokazujące sposoby wyznaczania postaci kanonicznej funkcji kwadratowej przy pomocy współrzędnych wierzchołka paraboli będącej jej wykresem oraz wzorów skróconego mnożenia.
Zadanie
Przedstaw w postaci kanonicznej daną funkcję kwadratową:
  1. y=x22x+5
    Ponieważ Δ=16 i a=1, to współrzędnymi wierzchołka paraboli będącej wykresem funkcji y=x22x+5 są: p=b2a=1,q=Δ4a=4 Zatem postać kanoniczna tej funkcji kwadratowej to y=(x1)2+4 Zauważmy, że postać kanoniczną można otrzymać, wykorzystując wzór skróconego mnożenia (ab)2=a22ab+b2 Biorąc w tym wzorze za a niewiadomą x, odpowiednio dobieramy b tak, aby 2xb=2x, czyli bierzemy b=1. Wyrażenie (x1)2=x22x+1 różni się od x22x+5 o 4. Dlatego otrzymujemy y=x22x+5=(x1)2+4, co daje nam uzyskaną wcześniej postać kanoniczną.
  2. y=x2+3x+1
    Ponieważ Δ=5 i a=1, to współrzędnymi wierzchołka paraboli będącej wykresem funkcji y=x2+3x+1 są: p=32,q=54 Wobec tego postać kanoniczna tej funkcji to y=(x+32)254 Podobnie jak w poprzednim przykładzie możemy zastosować wzór skróconego mnożenia (a+b)2=a2+2ab+b2, przyjmując a=x i dobierając b tak, aby 2xb=3x, czyli b=32. Zatem (x+32)2=x2+3x+94, stąd y=x2+3x+1=(x+32)254, co daje nam wcześniej otrzymaną postać kanoniczną.
  3. y=3x2+4x+1
    Ponieważ Δ=4 i a=3, to współrzędnymi wierzchołka paraboli będącej wykresem funkcji y=3x2+4x+1 są: p=b2a=23,q=Δ4a=13 Wobec tego postać kanoniczna tej funkcji to y=3(x+23)213 Możemy też wyznaczyć postać kanoniczną, wyciągając najpierw 3 przed nawias, a następnie podobnie jak w poprzednim przykładzie stosując wzór skróconego mnożenia na kwadrat sumy. y=3x2+4x+1=3(x2+43x+13)=3[(x+23)219]==3(x+23)213
  4. y=2x28x+8
    Ponieważ Δ=0 i a=2, to współrzędnymi wierzchołka paraboli będącej wykresem funkcji y=2x28x+8 są: p=2,q=0 Wobec tego postać kanoniczna tej funkcji to y=2(x2)2
  5. y=3x2+4
    Ponieważ w postaci ogólnej funkcji y=3x2+4 współczynnik b jest równy zero, to współrzędnymi wierzchołka paraboli będącej wykresem tej funkcji są: p=0,q=4 W takim przypadku postać ogólna funkcji jest jednocześnie jej postacią kanoniczną.

Postać iloczynowa

Kolejną postacią funkcji kwadratowej jest postać iloczynowa w której widoczne są miejsca zerowe tej funkcji.
Postacią iloczynową funkcji kwadratowej y=ax2+bx+c (a0) nazywamy postać y=a(xx1)(xx2), gdzie x1, x2 są jej miejscami zerowymi.
Uwaga
Jeżeli Δ=0, to postać iloczynowa funkcji kwadratowej y=ax2+bx+c wyraża się wzorem y=a(xx0)2, gdzie x0 jest jej miejscem zerowym.
Jeżeli Δ<0, to postać iloczynowa funkcji kwadratowej y=ax2+bx+c nie istnieje.
W poniższym zadaniu znajdują się przykłady pokazujące sposoby wyznaczania postaci iloczynowej funkcji kwadratowej przy pomocy jej miejsc zerowych oraz wzorów skróconego mnożenia.
Zadanie
Przedstaw w postaci iloczynowej daną funkcję kwadratową:
  1. y=2x2+2x12
    Ponieważ Δ=2242(12)=4+96=100, to Δ=10. Zatem miejsca zerowe to: x1=2104=3,x2=2+104=2 Wobec tego postać iloczynowa funkcji kwadratowej y=2x2+2x12 to y=2(x+3)(x2)
  2. y=3x2+4x+1
    Ponieważ Δ=4, zatem miejsca zerowe to: x1=1,x2=13 Wobec tego postać iloczynowa funkcji kwadratowej y=3x2+4x+1 to y=3(x+1)(x+13) Po pomnożeniu drugiego nawiasu przez 3 otrzymujemy postać y=(x+1)(3x+1) wygodniejszą w niektórych zadaniach.
  3. y=x23x+1
    Ponieważ Δ=5, zatem miejsca zerowe to: x1=352,x2=3+52 Wobec tego postać iloczynowa funkcji kwadratowej y=x23x+1 to y=(x352)(x3+52)
  4. y=4x28x+4
    Ponieważ Δ=0, to jedynym miejscem zerowym jest x0=1. Wobec tego postać iloczynowa funkcji kwadratowej y=4x28x+4 to y=4(x1)2 Możemy też wyznaczyć postać iloczynową, wyciągając najpierw 4 przed nawias, a następnie stosując wzór skróconego mnożenia na kwadrat różnicy. y=4(x22x+1)=4(x1)2
  5. y=2x2+12x+18
    Aby zapisać trójmian kwadratowy 2x2+12x+18 w postaci iloczynowej, wyciągniemy najpierw 2 przed nawias, a następnie skorzystamy ze wzoru skróconego możenia na kwadrat sumy. y=2x2+12x+18=2(x2+6x+9)=2(x+3)2
  6. y=9x22
    Aby zapisać trójmian kwadratowy 9x22 w postaci iloczynowej, wyciągniemy najpierw 9 przed nawias, a następnie skorzystamy ze wzoru skróconego możenia na różnicę kwadratów. y=9x22=9(x229)=9[(x)2(23)2]==9(x23)(x+23)
  7. y=x2x+6
    Ponieważ Δ=124=23, to funkcja kwadratowa y=x2x+6 nie ma miejsc zerowych, więc jej postać iloczynowa nie istnieje.