Trudniejsze równania trygonometryczne

Nauczyliśmy się już rozwiązywać proste równania trygonometryczne. Aby wykorzystać te umiejętności w trochę bardziej skomplikowanych przypadkach, posłużymy się dodatkowo poznanymi wcześniej wzorami i tożsamościami trygonometrycznymi lub odpowiednim podstawieniem.
Zadanie
Rozwiąż równanie trygonometryczne:
  1. \displaystyle \sin (2x+4)= 0
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Funkcja sinus przyjmuje wartość 0 dla x=k\pi, gdzie k\in\mathbb{Z}, więc 2x+4=k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} 2x=-4+k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Ostatecznie rozwiązaniami równania \sin (2x+4)= 0x=-2+{k\over 2}\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
  2. \displaystyle \sin x=\sin^2 x+\cos^2 x
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Ponieważ \sin^2 x+\cos^2 x=1, więc równanie możemy zapisać w równoważnej postaci \sin x =1 Funkcja sinus przyjmuje wartość 1 dla x={\pi\over 2}+2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
  3. \displaystyle \sin 6x +\sin 2x=0
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Przekształcamy lewą stronę równania, korzystając ze wzoru na sumę sinusów 2\sin {6x+2x\over 2}\cos {6x-2x\over 2}=0 2\sin 4x\cos 2x=0 Zatem \sin 4x=0\quad \vee \quad \cos 2x=0 Rozwiążemy najpierw równanie \cos 2x=0. Funkcja cosinus przyjmuje wartość zero dla {\pi\over 2}+k\pi, gdzie k\in\mathbb{Z}, więc 2x={\pi\over 2}+k\pi,\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} x={\pi\over 4}+k{\pi\over 2},\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Następnie rozwiązujemy równanie \sin 4x=0. Miejsca zerowe funkcji sinus mają postać k\pi, gdzie k\in\mathbb{Z}, zatem 4x=k\pi,\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} x=k{\pi\over4},\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Zauważmy, że jeżeli k jest liczbą nieparzystą, tzn. k=2p+1, gdzie p\in\mathbb{Z}, to k{\pi\over4}=(2p+1){\pi\over4}=2p{\pi\over4}+{\pi\over4}=p{\pi\over2}+{\pi\over4}, \quad \text{gdzie} \quad p\in\mathbb{Z} Oznacza to, że rozwiązania równania \cos 2x=0 są też rozwiązaniami równania \sin 4x=0. Ostatecznie rozwiązania równania \sin 6x +\sin 2x=0 możemy zapisać w postaci x=k{\pi\over4},\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
  4. \displaystyle 2\sin 2x = \cos 7x -\cos 3x
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Przekształcamy prawą stronę równania, korzystając ze wzoru na różnicę cosinusów 2\sin 2x= -2 \sin {7x+3x\over 2}\sin {7x-3x\over 2} 2\sin 2x= -2 \sin 5x \sin 2x \ /:2 \sin 2x= - \sin 5x \sin 2x \sin 2x+\sin 5x \sin 2x=0 Zapisujemy równanie w postaci iloczynowej, wyciągając wspólny czynnik \sin 2x przed nawias (1+\sin 5x )\sin 2x=0 \quad\sin 2x=0\quad \vee \quad 1+\sin 5x=0 \sin 2x=0\quad \vee \quad \sin 5x=-1 Rozwiążemy najpierw równanie \sin 2x=0. Funkcja sinus przyjmuje wartość zero dla k\pi, gdzie k\in\mathbb{Z}, zatem 2x=k\pi,\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} x=k{\pi\over 2},\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Następnie rozwiązujemy równanie \sin 5x=-1. Funkcja sinus przyjmuje wartość -1 dla {3\over 2}\pi+2k\pi, gdzie k\in\mathbb{Z}, zatem 5x={3\over 2}\pi+2k\pi,\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} x={3\over 10}\pi +{2\over 5}k\pi,\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Ostatecznie rozwiązania równania 2\sin 2x = \cos 7x -\cos 3x to x=k{\pi\over 2}\quad \vee \quad x={3\over 10}\pi +{2\over 5}k\pi,\quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
  5. \displaystyle 2\sin x - \sin 2x=0
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Przekształcamy lewą stronę równania, wykorzystując wzór na sinus podwojonego kąta 2\sin x -2\sin x\cos x=0 2\sin x(1- \cos x)=0 \ /:2 \sin x(1- \cos x)=0 \sin x=0\quad \vee \quad 1- \cos x=0 \sin x=0\quad \vee \quad \cos x=1 Rozwiązaniem równania \sin x=0 są miejsca zerowe funkcji y=\sin x, tzn. x=k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Rozwiązanie równania \cos x=1 to x=2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Możemy zauważyć, że rozwiązania równania \cos x=1 są też rozwiązaniami równania \sin x=0, więc rozwiązania równania 2\sin x - \sin 2x=0 to x=k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
  6. \displaystyle \sin^2x -\sin x -2=0
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Po podstawieniu za t=\sin x, gdzie t\in \left<-1,1\right>, otrzymujemy równanie kwadratowe t^2-t-2=0, którego rozwiązaniami są t_1=2 i t_2=-1. Ponieważ t=\sin x i t\in \left<-1,1\right>, więc odrzucamy rozwiązanie t_1=2 i otrzymujemy równanie \sin x=-1 Rozwiązania równania \sin x=-1 mają postać x={3\over 2}\pi+2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
  7. \displaystyle \cos x +1 - 2\sin^2 x=0
    Dziedziną równania jest zbiór D=\mathbb{R}. Korzystamy z jedynki trygonometrycznej i zastępujemy \sin^2 x wyrażeniem 1-\cos^2 x \cos x +1 - 2(1-\cos^2 x)=0 \cos x +1 -2+ 2\cos^2 x=0 2\cos^2 x+ \cos x -1=0 Po podstawieniu za t=\cos x, gdzie t\in \left<-1,1\right>, otrzymujemy równanie kwadratowe 2t^2+t-1=0, którego rozwiązaniami są t_1={1\over 2} i t_2=-1 Ponieważ t=\sin x i t\in \left<-1,1\right>, więc mamy jeszcze do rozwiązania dwa równania \cos x={1\over 2}\quad \text{oraz} \quad \cos x=-1 Rozwiążemy najpierw równanie \cos x={1\over 2}. Rysujemy wykresy funkcji y={1\over 2} oraz y=\cos x
    Rysunek przedstawiający graficzne rozwiązanie równania w układzie współrzędnych.
    Wiemy, że {1\over 2}=\cos{\pi\over 3}. Rozwiązania równania \cos x= {1\over 2} leżą w ćwiartce I lub IV, więc mają postać x={\pi\over 3} +2k\pi \quad \vee \quad x=2\pi - {\pi\over 3}+ 2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Stąd x={\pi\over 3} +2k\pi \quad \vee \quad x={5\over 3}\pi+ 2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Następnie rozwiązujemy równanie \cos x=-1. Jego rozwiązania mają postać x=\pi+2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z} Ostatecznie rozwiązania równania \cos x +1 - 2\sin^2 x=0 to x={\pi\over 3} +2k\pi \quad \vee \quad x={5\over 3}\pi+ 2k\pi \quad \vee \quad x=\pi+2k\pi, \quad \text{gdzie} \quad k\in\mathbb{Z}
Suma sinusów
\sin\alpha + \sin\beta=2\sin{\alpha+\beta\over 2}\cos{\alpha-\beta\over 2}
Różnica cosinusów
\cos\alpha - \cos\beta=-2\sin{\alpha+\beta\over 2}\sin{\alpha-\beta\over 2}
Sinus podwojonego kąta
\sin2\alpha =2\sin\alpha\cos\alpha